Nỗi Xót Xa

To Anphong
Cuộc đời có lúc êm đềm như mặt nước hồ thu, lặng lờ như mây giăng đầu núi, cũng có khi phong ba dâu biển. Một bước đến công danh rạng rỡ, sự nghiệp hiển vinh như diều trước gió, mà cũng có thể trôi nổi gian truân, ngụp lặn trong mệnh phong trần; dừng lại thì hụt hẫng, chơi vơi, bước tới thì hoang mang rụt rè và bất ổn … nào ai biết được ngày sau sẽ ra sao!

            Vào đời như chim non rời tổ, chưa biết cái mênh mông của trời đất, không hiểu cái bao la của không gian, sải cánh bay một cách ngây dại vụng về, cô đơn và quờ quạng. Chập chững đậu lên cành khẳng khiu trơ trụi lá hay sà xuống mô đá chênh vênh gập ghềnh, lật bật đứng ngơ ngác nhìn quẩn quanh, như ngờ vực và tìm kiếm chở che. Chưa biết họp quần cùng lũ chim khác đang ríu rít gọi đàn trong những khóm lá, chòm cây, trãng cỏ, líu lo reo mừng một ngày mới bắt đầu hừng lên nơi chân trời phương đông, đẩy bóng đêm dần xuống từ đỉnh trời cao, viền màu ửng vàng quanh rìa những đụn mây nổi từ sau đường giao thoa trời nước, trải nhẹ giải nắng nhạt lung linh lên vạn vật vừa bừng tỉnh sau giấc ngủ dài dưới màn sương sớm mai. 

Xếp lại sách vở còn dang dở tuổi học trò, âm thầm rời quê hương một chiều cuối thu, lặng lẽ xa gia đình, bè

Ngôi trường thân yêu

bạn và mái trường Nguyễn Huệ thân yêu; vội vã ra đi như kẻ chạy trốn cuộc chơi. Bỏ lại sau lưng thành phố Tuy Hòa với những con đường thẳng tắp, biếng lười hờ hững giao nhau tại những ngả ba, ngả tư; những khu phố ồn ào tấp nập người qua, những bảng hiệu hoa hòe giăng mắc so le của hàng hàng cửa tiệm se sua dưới nắng hè oi ả hoặc trong trời đông ướt át và ảm đạm.

Xa những con đường làng, những truông dài len lỏi theo lũy tre xanh, thấp thóang những mái tranh san sát, nhạt màu dầu giãi nắng mưa che đời dân quê nghèo hiền hòa mộc mạc, tuy lam lũ nhưng hạnh phúc yên vui. Xa những dòng sông, con suối, rãnh mương xuôi từ thăm thẳm dẫn nước quanh năm tưới tốt đồng ruộng phì nhiêu, mênh mông đến tận chân những dãy núi mờ mờ trùng điệp vây quanh ba mặt. Xa những lán sắn bắp dưa,
rau đậu, những soi mía bát ngát dọc ven sông Đà Rằng Ngọc lãng, Phú ân, năm

Ngọc lãng - Sông Ba và cầu Đà rằng

năm cho nhà nông chân lấm tay bùn nguồn huê lợi khả quan, bõ công lao gian khổ. Vào mùa, khi mía lác đác trổ cờ là lúc dọn che bắt chảo, ép mía nấu đường; mùi đường non thơm phức ngào ngạt bay từ đó đây trong soi mía bao la.

Chắc gì còn dịp được ngắm cánh đồng đang ngả màu vàng thoảng hương lúa chín, báo hiệu mùa gặt đến, khi mà nông dân rộn ràng trên những bờ mẫu khúc khuỷu quanh co gánh lúa hối hả về thôn khi chiều xuống. Chắc gì còn dịp đi qua những hương lộ nối thành phố làng xã xóm thôn lại gần nhau, khép nép bên vệ đường những bụi cỏ, khóm lau yên phận chứng nhân tạo hóa, uể oải lêu bêu, héo úa dưới nắng hè chói chan hay dầm mình trong lầy lội khi mùa đông mang mưa phùn gió bấc về giá buốt tái tê. Có nhiều ngày bầu trời xám xịt u ám, mây thật thấp kéo mưa xối xả như cầm chĩnh mà đổ, nước lũ tuôn dòng dâng ngập lai láng. Trong con nước bạc mênh

Đồng ruộng Tuy hoà bắt đầu thơm mùi lúa chín vàng

mông, những vợ chồng quê chống ghe vãi chài, thả đó đặt lờ, cắm câu giăng lưới, bắt vài mớ cá cua tôm cho bữa cơm chiều nồng vị hương đồng.

Sẽ còn đâu âm hưởng của tiếng sóng xô bờ ầm ĩ vang vọng triền miên suốt mùa biển động, hay những đêm trăng quê văng vẳng nhịp chày giã gạo, tiếng võng đưa kẽo kẹt cùng giọng hát ầu ơi ru con bên hàng xóm, tiếng gầu giai tát nước nhịp nhàng lẫn tiếng côn trùng, ếch nhái nỉ non ngoài đồng; càng về khuya càng lao xao lảnh lót, thỉnh thoảng xa đưa vài tiếng hạc kêu sương, buông rơi lạc lõng như âm vọng sang canh. Đêm dần tàn, đó đây tiếng gà giục sáng, vang vang tiếng ơi ới réo gọi, nhắc nhở mau cùng nhau ra dồng canh tác hay lên núi đốn củi trước lúc bình minh, tạo nên bức tranh quê thanh bình sinh động mà người đi sẽ mang theo canh cánh trong lòng niềm nhớ khôn phôi pha.

Cầu Ông Chừ - Cầu sông Chùa và cầu Đà rằng

            Xuyên qua cửa sổ của toa tàu, nhìn đăm đăm khung cảnh thành phố thân yêu như một lần này nữa rồi thôi, lòng bồi hồi và thiết tha như cố ghi trọn vào tiềm thức tất cả hình ảnh một trời quen thuộc của thời ấu thơ và niên thiếu, không gian của một quãng đời được ôm ấp và nuôi lớn mà thường nhật chưa bao giờ hòa nhập vào tâm hồn một cách tỉ mỉ sâu xa. Đã từng có những lần xa quê hương hay xuất ngoại nhưng chưa bao giờ tâm tư dạt dào buồn rơi nước mắt như hôm nay; giống đứa trẻ khi đói mới nghĩ đến mẹ. Hình ảnh của khung trời thân yêu đang xa dần, xa dần tầm mắt.

Xin chia tay kỷ niệm, gói ghém yêu thương của tuổi trẻ làm hành trang lên đường, hành trình lập chí đã bắt đầu khi con tàu vừa chuyển bến. Từ nay, làm chinh nhân, tận sâu từ đáy lòng, dâng lên nỗi xao xuyến ngậm ngùi nghĩ về mẹ và các em, bạn bè ở lại trong thành phố này, Núi Nhạn, Chóp chài cũng như làng xóm

Qua cầu Đà rằng

thân thương Phước hậu, Phước khánh, Qui hậu, Đông phước, Phú ân, Phú lâm … bên kia, chia cách nhau chỉ bỡi một con đường, một dòng sông qua một cánh đồng, nơi cắt rún chôn nhau đang dần xa về phía sau như từ từ lui vào chiếc hộp quá khứ. Thương mẹ và các em quay quắc, họ đâu có biết rằng người thân yêu của họ đang thật sự rời xa họ để đi vào sương gió, từ ly cuộc sống êm đềm; lầm lũi bước sang ngả rẽ cuộc đời. Giang tay mở rộng cánh cửa tương lai, mà không biết được đàng sau cánh cửa đó đời thật sự sẽ về đâu và ra sao.

Mới sáng nay, như mọi ngày, hăm hở đến trường, vẫn chăm chỉ học hành với thầy giáo với bè bạn, sinh hoạt vô tư của tuổi trẻ chưa biết lo toan, đến chiều này, bỏ áo thư sinh lên đường vào đời chỉ với đôi tay trắng và khối óc đơn sơ chưa hằn dấu đời hành hạ, chưa tích lũy kinh nghiệm bon chen trong xã hội, tâm hồn vẫn còn trong trắng thơ ngây...

Nếu nói rằng tuổi trẻ bồng bột, chẳng phải là không đúng; nhưng, sự bồng bột có cái giới hạn và nhịp độ của nó, có thể, người trẻ cảm thấy kiêu hãnh với chính cái bồng bột đó. Tuổi đời còn non, ăn chưa no lo chưa tới, sự bồng bột có thể sẽ hủy hoại tương lai của chính mình. Trong nỗi ưu tư, chợt xuất hiện sự dùng dằng thối chí, muốn từ bỏ lý tưởng đầu đời, quay trở về với mẹ và các em, với ngôi trường cũ, với tình yêu thương thơ ngây học trò cùng bạn bè thân quen đã từng gắn bó chia sẻ với nhau muôn ngàn kỷ niệm của thời mài đũng quân trên ghế nhà trường, cuộc đời đang lên cùng nhiều hứa hẹn tương lai. Nhưng, bỡi những suy tư mâu thuẫn, gây nên tranh chấp nội tâm; tự ái đã gậm nhấm xác xơ tâm hồn, làm loang lổ cái bản tính kiêu căn tự mãn tiềm ẩn và chính nó làm chướng ngại cho ý định bỏ cuộc và trở về, một cảm tính ủy mị và yếm thế…

Thật sự đang rời xa thành phố, con tàu qua cầu sắt hai mươi mốt nhịp Đà rằng như vượt thiên lý tình vời vợi với quê hương, qua những xóm làng đồng ruộng, dọc những vách núi cheo leo, xuyên những rừng xanh trãng rộng, chui qua những hầm dài tối đen như mực, uốn mình theo triền vịnh Vũng Rô xanh thẳm phía dưới chân. Tàu vẫn chạy đều như chiếc tên rời khỏi dây cung rạch gió lướt tới, những trụ dây thép xếp hàng dài lặng lẽ bên đường nối tiếp nhau lùi nhanh về phía cuối con tàu như những chồng chất thêm lên tâm tư khắc khoải. Tiếng gió xoáy ngược vào cửa sổ, luà vùn vụt qua những khoảng trống giữa hai toa tàu chen lẫn tiếng rít inh ỏi của bánh sắt lăn nhanh nhịp xành xạch trên đường rầy, hòa thêm những tiếng lắc cắc, kèn kẹt từ mọi thứ bên trong tạo nên âm điệu sống động như hợp tấu trống đều đặn vả dồn dập của ban kích động nhạc, thúc hối con tàu giống một đại xà hung hãn trườn mình chạy trốn trên con đường sắt dài xa bất tận, thỉnh thoảng buông vài hồi còi lạc lõng và phun lên những luồng khói đen kịt, khét lẹt trùm xuống rồi tan loãng về phía sau. Nỗi bâng khuâng ray rức trong lòng qua suốt quãng đường dài trên con tàu giong ruổi một cách vô tình, như con thuyền xuôi dòng hờ hững với lau lách bụi bờ dọc ven sông. Chặn đường dài khoảng hơn trăm cây số ngàn mà tưởng chừng như con tàu đang vượt ngàn cây số thăm thẳm xuyên Việt, tiếp nối hành trình đến ga mặc cho những kẻ đang mang riêng nỗi niềm cô lẻ, cũng mặc cho bao nhiêu người đang lim dim vật vờ trong cái trống trải của tâm tư thiu thỉu trước mặt đời và cũng mặc kệ những ai đó đang thẫn thờ ngồi đếm thời gian trôi ...

Một buổi chiều dài lê thê, nhiều suy tư và thương nhớ phủ kín tâm hồn kẻ tha hương, mỗi phút giây đi qua là mỗi ưu lo, mai này đời sẽ ra sao? Ngày mai đây sẽ bắt đầu cuộc sống mới, tại một nơi chốn nào đó chắc chắn sẽ không như ở quê nhà, nơi đã được sinh ra và lớn lên với những vất vả điêu linh trong khói lửa chiến tranh; tản cư, rồi hồi cư, gia đình tái xây dựng từ hoang tàn đổ nát… cho đến thanh bình an lạc. Nơi đã được nuôi dưỡng trong vòng tay nhân từ bao la của mẹ và tình thương của các em, nghĩa nặng của hàng xóm láng giềng, của bạn bè từ khi còn tuổi thơ ngày hai buổi cùng nhau cắp sách đến trường dùi mài kinh sử và vui chơi.

Ngày mai này, sẽ bắt đầu hoàn cảnh mới, ở đó không còn gặp lại những vị thầy kính yêu trên bục giảng

Giáo sư trường Trung học Nguyễn Huệ 1963

trước bảng đen phấn trắng, những hình ảnh mà mỗi ngày in sâu vào tâm khảm từ khi bước chân vào ngưỡng cửa trung học Nguyễn Huệ, các thầy Phú, thầy Trí, thầy Tâm, thầy Toản, thầy Thuần, thầy Chút, thầy Hướng, thầy Tri, thầy Gạch, thầy Thắng, cô Hoa, cô Cúc, cô Hượt, thầy Ngạc, thầy Hàng, thầy Đôn, thầy Nhạc, thầy Phú, cô Nghiêm, cô Châu, thầy Quát … tận tụy giảng dạy những bài vỡ lòng như tô điểm nét ngọc ngà, những chấm phá rực rỡ vào khoa bảng tương lai cho lũ học trò cặm cụi sách vở. Cũng ở đó không còn những giờ hí hoáy

Lớp Đệ lục với giáo sư Lê Văn Gạch

làm những bài bình giảng văn chương hay những nghị luận luân lý, hoặc vò đầu moi óc giải những bài toán khó, học thuộc lòng những phương trinh, những công thức, những định lý định đề, ngấu nghiến những bài vạn vật, lý hóa khô khan khó nuốt, những trang triết lý, luận lý thăm thẳm…, để rồi phải làm bài, trả bài với tâm trạng khúm núm rụt rè trước những ánh mắt đăm đăm ẩn chứa sự thất vọng hay ngạc nhiên, sự khích lệ hoặc tội nghiệp của thầy, của bạn bè chung lớp. Cũng ở đó không còn gặp những khuôn mặt thân quen ở chung quanh của những thằng Tự, thằng Long, thằng Cư, thằng Châu, thằng Phich, Thằng Côn, thằng Hóa (Ng.),

Các giáo sư Bùi xuân Tri - Nguyễn ngọc Nhâm - Vũ trí Phú -  và ...

thằng Nhượng, thằng Hòa, thằng Phan, thằng Tiên, thằng Phương, thằng Diệu, thằng Ngật, thằng Huệ, thằng Quang, thằng Dũng, thằng Lập, thằng Danh, thằng Cường, thằng Hoàng, thằng Hoành, thằng Nhu, thằng Đạm, thằng Hiển, thằng Mười, thằng Dung, thằng Hóa (Tr.), thằng Hồng…con Hanh, con Trang, con Hà, con Mỹ, con Vân, con Mai, con Yến, con Hằng, con Mẩn, con Nghiêm, con Khanh, con Chính, con Chi, con Hoa, con Thơm, con Phượng, con Thêm, con Cẩm,… là những đứa bạn cùng lớp, cùng trường, từng sánh vai từ trường Nam Tiểu học Tuy hòa mái tranh vách đất dưới sự dạy dỗ của thầy Huân, thầy Tính và Hiệu trưởng Lê Cao Lợi, rồi dắt nhau lên trung học, luôn chia sẻ và trợ giúp nhau trong tình thân ái, những nụ cười, những ngôn từ chân quê đơn sơ xuất phát từ đầu môi mày tao ngộ nghĩnh vô thưởng vô phạt, để réo gọi, xỉ vả hay ca tụng nhau.

 Sẽ không còn tụm năm tụm bảy trò chuyện, khoe khoang huyên thuyên nói như chưa bao giờ được nói trong buổi tựu trường ngày khai giảng. Không còn cùng nhau lêu lổng khắp phố, khắp làng trên đường về nhà sau buổi tan học. Không còn những buổi hẹn hò cuối tuần lên Núi Nhạn, xuống bãi biển ngắm cảnh tâm tình. Không còn dịp sinh hoạt hiệu đoàn, hoạt động xã hội và sẽ không bao giờ còn nữa những buổi cắm trại Rừng Dương, Mỹ á, Đại lãnh … những đêm cùng nhau quây quần quanh đống lửa trại, chung vui văn nghệ, hát cho nhau nghe bằng tiếng hát học trò, trinh diễn cho nhau xem những vỡ kịch, viết cho nhau những trang bích báo, những hình vẽ ngộ nghĩnh ngây thơ, những hài hước tuổi thơ để cùng học bài học họp đoàn và cùng bước vào tương ái. Tất cả đều trở thành kỷ niệm như những lưu bút ngày xanh đã được nắn nót từng nét, từng dòng rồi lại dấu im trong tập vở từ khi tan trường… những lời nói, hành động, thói quen, tính cách đã kết nối nên số phận con người học trò, đến khi vuột ra khỏi ký ức mới hiểu được sâu xa ý nghĩa của nó.

        
Mãi ngụp lặn trong những kỹ niệm của dĩ vãng và bồng bềnh với ảo ảnh của tương lai, hình như chúng đang âm ỉ xung đột tranh thắng hoàn cảnh để rồi sẽ phải chấp nhận như là một định mệnh cuộc đời, may ra còn chút an ủi mà bám víu; vì mâu thuẫn, thực và hư, nên hay không nên, tới hay lui… cuộc đời rồi sẽ ghé tấp vào bến bờ nào, nắng hay mưa, sóng gió hay an bình, vinh hay nhục? Sẽ phải bắt đầu bằng những bước đi khập khễnh, rụt rè và phiêu linh như đứa bé vừa rời tay mẹ ngờ nghệch chạy một cách liều lĩnh, đến khi vấp té mới cảm nhận được cái dau và khóc ré. Con đường đang đi thênh thang hay ngõ hẹp tăm tối gập ghềnh mà vừa đi vừa sờ soạn, vừa ngoái đầu quay lại nhìn đoạn đường đã đi qua dài hay ngắn với nỗi bất an đang lớn dần trong lòng…

Ở vào tuổi vàng son từ thể chất đến tinh thần, nhưng cũng là tuổi chưa hiểu thấu lý lẽ của đời. Chỉ mới hôm nay, một sớm một chiều, cuộc đời đổi thay, chẳng đắn đo, tự dấn thân vào con đường xa lạ, chưa một lần đi qua, chưa có ai nói dến, chưa biết bờ bến là đâu! Là con đường vào tương lai nhưng còn bất định. trước mặt mọi thứ, mọi điều đều xa lạ, phải mở to mắt để nhìn, lắng tai để nghe, mở bừng trí não để nhận xét, phân tích và học hỏi; sẽ học hỏi trên những nỗi đắng cay nhọc nhằn khổ đau, trên những nỗi nhục vinh thành bại và nhớ đời những cái nghiệt ngã chua xót bất cập. Từ nay phải tự xoay sở, luồn lách vượt khó, tự vệ bằng chính khối óc và nghị lực của bản thân. Những ưu tư, những ngại ngần như những mắc xích liên tục kéo qua trong trí., Không biết rồi sẽ ra sao?

Có lẽ khi mẹ và các em biết được rằng đứa con thương yêu sẽ không còn trở về nhà mỗi ngày sau buổi tan trường để cùng quây quần bên mâm cơm chiều thơm tho mà mẹ vừa nấu xong, còn nghi ngút hơi nóng, bữa cơm không có cao lương mỹ vị, chỉ đơn giản dưa muối đạm bạc, nhưng chứa đầy tình mẫu tử nuôi lớn đàn con; mẹ và các em sẽ buồn lắm, biết đến bao giờ nguôi. Hình ảnh mẹ ràn rụa nước mắt, cuối nhìn và vuốt tóc những đứa con thơ dại đang ngỡ ngàng níu áo mẹ và thầm gọi “anh ơi!”  Trìu mến ôm các con trong vòng tay, nghĩ đến đứa con đang rời xa mẹ, lòng mẹ quặn đau, nỗi đau của chia xa, của thương và nhớ, của sự lo lắng sớm hôm, không biết giờ này con đang biền biệt phương trời nào…

Nghĩ đến mấy thằng bạn “anh hùng,” mới tháng trước đây, cùng háo hức viết đơn tình nguyện xung phong nhập ngũ, hôm nay nhận được giấy thông báo trình diện thì im thin thít bỏ cuộc, dòng máu anh hùng đã chảy ra khỏi trái tim của tụi nó; không một thằng nào có can đảm đến sân ga để tiễn một kẻ lên đường nhập thế, chúng là những “anh hùng cỏ,” sẽ không trả nổi món nợ tinh thần này, dù đó chỉ là một lời hứa đồng tâm. Chỉ duy nhất cô bạn học cùng lớp đến tận ga đưa tiễn. Dưới nắng chiều vàng nhạt, trong bộ đồng phục trắng học trò tha thướt, nàng lưu luyến cầm tay và bịn rịn trong nước mắt: “anh hãy trở về đi, niên học còn dang dở, tương lai của anh có nhiều hứa hẹn …”  

Qua khung cửa sổ của toa tàu, trông nàng thật hiền dịu, nàng vẫn đứng dõi nhìn theo như một thiên thần, từ khi con tàu bắt đầu lăn bánh, cho dến khi không còn nhìn thấy nàng được nữa, con tàu đã rời xa thành phố.

Nỗi giằn vặt mỗi lúc càng ray rứt trong lòng, nhiều lần chợt muốn quay trở về, thôi thì khi đến ga sẽ mua vé quay về, nhưng ga rồi lại ga, bao nhiêu lần con tàu dừng lại năm mười phút rối lại lăn bánh tiếp nối hành trình; có lẽ, nhiệt huyết của tuổi trẻ mười tám đang vực dậy từ thăm thẳm tâm tư vì đã trót lên đường, một con đường đi tới.

Con tàu bắt đầu giảm tốc độ, sau khi rúc lên hai hồi còi dài, tiếng bánh sắt lăn xình xịch trên đường rầy cũng lơi lại, chậm dần, chậm dần, sau khi đánh một vòng tròn rồi cuối cùng dừng tại sân ga…

Bước xuống tàu, cùng hành khách rời ga, mang theo ý chí nhỏ nhoi và nỗi lòng se thắt làm hành trang vào đời của  tuổi trẻ; nhìn lại con tàu vừa đưa mình từ một nơi chốn bình yên chan chứa tình thương gia đình, trường học cùng thầy bạn và láng giềng, bây giờ con tàu đó đang đứng yên trên sân ga chờ đợi thời gian, sẽ tiếp nối hành trình hay mãi mãi dừng lại nơi đây! Nhìn đám hành khách hối hả lên xuống từ cửa những toa tàu, những tiếng réo gọi, chào hỏi hòa tiếng cười nói ồn ào, bất giác, cảm thấy mình lẻ loi chi lạ! Cái lẻ loi lạnh giá và lạc lõng giữa chốn đông người!

Băng qua sân ga rộng, bơ vơ như kẻ lạc loài, đi về phía đại lộ đông người qua, lầm lũi chậm bước dọc theo hè phố đã lên đèn, mấy lần dừng lại hỏi thăm để tìm một chỗ trọ qua đêm.

Như một khách lạ đường xa đến đây, thật lúng túng khi muốn hỏi thầy thư ký mà không biết phải nói làm sao để có một phòng ngủ trong khách sạn, cứ bâng khuâng hết nhìn thầy thư ký đến nhìn những chậu hoa, khung hình trang trí; một hồi lâu, có lẽ đọc được nỗi gì bất an nơi người khách trẻ, thầy thư ký lên tiếng :

-        Anh cần phòng phải không ?

-        Dạ, tôi cần chỗ ngủ đỡ tối nay

-        Mấy người?

-        Dạ, một mình tôi.

Sau khi thầy thư ký ghi tên tuổi, thầy đưa chìa khóa và dặn:

-        Anh ở phòng này, thầy chỉ cho thấy con số ghi trên mẫu bìa cứng nhỏ xâu chung với chiếc chia khóa, nếu cần gì thì đến gặp tôi.

Loanh quanh một hồi, tìm không ra chỗ, cố quay trở lại lối cũ hỏi thăm, thầy thư ký vui vẻ dẫn đến tận nơi, mở khóa cửa phòng và vào chỉ dẫn mọi thứ bên trong rồi thầy trở về chỗ làm việc sau khi chúc “ngủ ngon”.

Nằm im lặng trên giường, hai bàn tay đan lại gối dưới đầu, mắt đăm đăm nhìn lên trần nhà sơn màu vôi trắng, bên trong căn phòng nhỏ nhưng sao cảm thấy quá mênh mông; tâm tư chìm trong miên man suy nghĩ đến mẹ và các em, mới chia tay họ hồi sáng hôm nay, ôm sách dến trường như thường lệ không bịn rịn, không luyến lưu; chắc giờ này họ đang bồn chồn ngóng trông; hy vọng một thằng bạn “anh hùng cỏ” nào đó hay cô bạn đã tiễn đưa sẽ đến báo tin và an ủi mẹ cùng các em rằng con trai của mẹ đã lên đường… để các người bớt âu lo, cho nước mắt mẹ và em bớt tuôn tràn vì thương nhớ. Không biết từ lúc nào, giọt nước mắt đã lăn dài xuống mang tai; sâu thẳm trong hồn nghe rõ tiếng thở dài của chính mình, não nuột buồn hiu hắt; buồn vì không bày tỏ được nỗi ray rứt thiết tha này cùng ai, buồn vì không kềm chế được nỗi buồn, buồn vì thật sự lẻ loi. Giận lòng cho cái ủy mị của thằng con trai muốn đội trời đạp dất đang chớm nở.

Về khuya, cảm thấy căn phòng càng trống trải và cô liu, tiếng náo nhiệt bên ngoài đường phố im lặng dần, thỉnh thoảng nghe tiếng gõ nhịp lốc cốc của hai thanh tre với tiếng rao lanh lảnh “phở đây!” vang vọng nơi chiếc xe phở đêm được đẩy lịch kịch từ hướng đầu đường, lâu lâu dừng lại một hồi có lẽ gặp được một vài người khách ăn đêm rồi lại lộc cộc đẩy xa dần về phía cuối phố trả lại cái tĩnh mịch cho đêm trường…

Suốt cuộc hành trình dài từ sau bữa cơm trưa đến giờ trong bụng nhẹ lắm nhưng không cảm thấy đói mà cứ miên man nghĩ đến mẹ và các em, nghĩ đến cảnh họ ngồi lặng im bên mâm cơm tối mà hoang mang, lo lắng, không biết chuyện gì xảy ra mà sau tan học cho đến giờ này, đã vào đêm khuya vẫn chưa thấy con, anh trở về nhà; mẹ và các em cố nuốt cơm cho qua bữa; nghe các con gọi khẽ tên anh mình, mẹ nghẹn ngào “con bỏ mẹ và em đi đâu mà không cho mẹ biết hả con ?” Mẹ có biết rằng con xa mẹ từ đây vào đời phiêu bạt, con lên đường lập chí như đàn anh của chúng con đã lên đường, tuổi trẻ nào cũng phải dấn thân… con đã chịu ảnh hưởng “chí làm trai” khi còn miệt mài đèn sách, khi vắt tim moi óc làm những bài nghị luận, những bài bình giảng văn chương dưới bục giảng của thầy Hướng, thầy Quát; cái ý thức làm trai chí tại bốn phương đã nung náu trong tim và đã thôi thúc con rời xa mẹ và các em hôm nay không lời từ giã; con biết rằng mẹ chẳng bao giờ cho phép con nhập thế khi xã hội chưa ràng buộc mà đường học vấn đang thênh thang tươi sáng, một hay hai năm nữa  chưa muộn cho quan lộ làm người. Con đành mang tội bất hiếu bất nghĩa để mẹ buồn và các em lo. Không biết cứ mãi đăm đăm nhìn lên trần nhà như nhìn vào sâu thẳm của tâm tư mình bao lâu nữa, lòng chùng xuống thật thấp mà vẫn chưa vói chụp được giọt an ủi nào dù chỉ nhỏ nhoi cho tinh thần bớt đắng cay. Vào đời khó khăn vậy sao !

Thao thức cùng với nỗi lòng xót xa rồi giấc ngủ cũng kéo về trong tâm hồn rã rời mệt mỏi, thiếp vào giấc ngủ. Tiếng náo nhiệt ngoài dường phố không biết đã rộ lên từ bao giờ, muôn ngàn âm thanh quyện vào cùng sự sống, ồn ào đến độ làm tỉnh giấc cô miên, vói đẩy nhẹ cánh cửa sổ mở rộng thêm ra, làn gió sớm ùa vào mát rượi cả gian phòng, bầu trời chưa muốn sáng vẫn còn nhuộm màu xanh sậm trên cao, vài vì sao cuối cùng lấp lánh yếu ớt của buổi sớm mai như chưa sẵn sàng nhường chỗ cho một ngày mới. Uể oải bước vào phòng tắm, để cho làn nước chảy từ đầu xuống chân cho một cảm giác dể chịu, trong giây lát vơi bớt phần nào nỗi vấn vương đã chồng chất trong hồn trên suốt chặn đường của cuộc hành trình và trọn đêm qua.

Sáng nay sẽ đến nơi trình diện theo chỉ dẫn trên giấy thông báo mới nhận được hôm qua sau khi tan trường về đến nhà, tuy giờ giấc có ghi rõ, nhưng lòng còn lắm bâng khuâng nên đành trả phòng và rời khách sạn sớm; cô thư ký chỉ đường đi về phía chợ để đón xe Lam.

Chuyến xe chở đầy người rời bến, chạy theo đại lộ dọc bờ biển, ngoài tiếng máy xe nổ dòn đều đặn đôi khi rú lớn mỗi lần lên ga tăng tốc; tiếng nói cười vô tư của những người khách ngồi chật cứng trên hai hàng băng dài kê sát vách, không làm át đi tiếng vi vu của gió biển thổi qua hàng phi lao xanh cao vút trên trãng cát dài dọc bên đường hòa với tiếng sóng rì rào đùa vào dưới bãi không xa đại lộ là bao, thỉnh thoảng vài chiếc xe nhà binh vút qua mặt, bỏ lại chiếc xe Lam cứ lẽo đẽo tiếp tục chạy trên đường; đến một ngả ba rộng, hai người khách đầu tiên mặc quân phục màu xanh nhạt mũ calot xin xuống, họ hối hả rời xe đi nhanh về phía cổng phi trường sau khi vừa kịp nói tiếng cảm ơn thân mật. Chiếc xe tách lề đường và tiếp tục chạy qua một khoảng đường dài giọc bãi cát và biển, bên mặt là hàng rào kẽm gai ngăn vòng phi trường, thêm một đoạn đường nữa …

-        Anh cho tôi xuống đây!

Anh tài xế lên ga và từ từ lái chiếc xe còn đông khách mang theo nụ cười vô tư chạy thẳng…

Đứng trước một quân trường rộng và xa lạ, lòng dâng lên nỗi lo lắng, lo lắng vì ngỡ ngàng, vì cánh cửa tương lai vẫn còn đang khép kín, trước mặt là một thung lũng âm u sâu thẳm; ngày sau biết sẽ ra sao? Phải chi có được một người bạn đồng hành lúc này thì yên tâm biết mấy!

Mặt trời đã lên cao, nắng mai rơi đầy lên vạn vật, hải đảo sừng sững phía xa kia không đủ lớn để che phủ cả vùng vịnh xanh lơ lăn tăn những phản chiếu lấp lánh từ những gợn sóng nhấp nhô đượm vẻ êm ả của buổi sáng cuối thu, mùa thu nơi miền duyên hải. Nhìn đồng hồ thấy vẫn còn sớm, trong khi lòng vấn vương nhiều mâu thuẫn, nhiều ưu tư giằng vặt; thả bộ qua bãi cát rộng, đi về phía mé nước mong tìm chút bình an; tiếng rạc rào của những cuộn sóng tiếp nối xô vào bãi như những con thuồng luồng dài vĩ đại lăn mình theo mé cát, đùa bọt nước trắng xóa tràn lên rồi rút nhanh ra xa, vài con còng gió ngoi lên từ dưới lớp cát ướt, thoăn thoắt chạy nhanh về phía cao rồi biến mất; mùi biển mặn len tận vào hồn, lòng chùng xuống, không gian và thời gian như ngừng lại, hình ảnh mẹ và em hiện lên trong trí, thương mẹ và em vô ngần, nhớ nhà da diếc dù chỉ mới hôm qua và hôm nay trong phút giây thật yếu đuối này, còn những ray rức, thương nhớ nào to lớn hơn!

Từ lòng mắt cay cay, nhưng giọt ưu tư lăn dài xuống má; trong khoảnh khắc cõi lòng se thắt  “- con vô cùng xót xa đã tự rời khỏi vòng tay mẹ, dấn thân vào một tương lai bất định,” như con đò dọc rời bến, ngược dòng sông dài, kiếp giang hồ rồi sẽ luồn lách qua những giăng mắc của muôn vạn dòng thác bãi cồn thử thách cam go. Như khóm bèo xoáy mấy vòng chân cầu rồi cũng rời xa, theo con nước tiếp nối cuộc bềnh bồng, có chăng, lúc nào đó dạt vào một nơi chốn ven bờ rồi dòng nước sẽ đẩy đưa đời bèo lững lờ trôi ra  cửa biển. Con biết mẹ buồn lắm và lát nữa đây, sau khi bước vào bên trong cánh cổng đàng kia, đời con sẽ thay đổi lớn, con cam tâm rời xa mẹ, xa các em, xa xóm giềng, xa mái trường Nguyễn Huệ thân yêu, xa thầy, xa bạn mang theo nỗi xót xa …

                                                                                                                        To Anphong